پناهندگی در پرتغال | وضعیت پناهندگی پرتغال برای ایرانیان

پناهندگی، یکی از روش‌های پرخطر و غیراصولی مهاجرت محسوب می‌شود. در طی دهه‌های مختلف و زمان حال، نمونه‌های پرشماری از پناهندگی و هجوم پناهندگان را از کشوری به کشور یا کشورهای دیگر شاهد بوده و هستیم. به طور کلی، اگر شرایط کشور مبدا از نظر انتخاب و انجام شیوه‌های اصولی مهاجرت فراهم نباشد، اشخاص گزینه پناهندگی را انتخاب می کنند که شیوه‌ای پر ریسک است. هرچند شرایط جغرافیایی و فرهنگی و عوامل متعدد دیگری در انجام این مورد، دخیل هستند. در ادامه، قصد داریم تا شیوه‌های پناهندگی در کشور پرتغال را بررسی کنیم. اما ابتدا لازم است تا بر واژه پناهنده و انواع آن، تعریف و توضیحی ارائه دهیم.

پناهنده کیست؟

کسی که به دلیل شرایط خاص کشور خود، اعم از سیاسی، کشمکش‌های قومی، حوادث طبیعی همچون خشکسالی، زلزله، طوفان، و یا موارد غیر طبیعی مانند فقر، جنگ، حبس سیاسی، مشکلات عقیدتی و… مجبور می‌شود تا کشور خود را ترک کند، پناهنجو نام دارد. این شخص، از کشوری بیگانه، حق حفاظت و اقامت را درخواست کرده و به همین دلیل، جهت تعیین وضیعت خود، منتظر می ماند تا براساس قوانین و مقررات داخلی و بین المللی برای وی تصمیم گیری شود. اما زمان رسیدگی و صدور رای در این خصوص، قطعی نبوده و شرکت و شخصی نیز اجازه دخالت در پرونده وی را نخواهند داشت.

پناهندگی به کشور پرتغال

یکی از کشورهایی که ایرانیان می توانند جهت مهاجرت انتخاب کنند، کشور پرتغال است. اما همین کشور هم برای پناهندگی و درخواست آن، یکی از گزینه های مطلوب ایرانیان محسوب می‌شود؛  زیرا در این کشور، قوانین حمایتی مطلوب، راه را برای پناهندگی باز گذاشته و موارد سخت گیرانه ای وجود نداشته و از لحاظ نیروی کار کمبود وجود دارد.

ضمن اینکه، پرتغال یکی از کشورهای حوزه شینگن بوده و باتوجه به موقعیت جغرافیایی و هم مرز بودن با اسپانیا، سالانه افراد زیادی را جهت مهاجرت به شیوه پناهندگی جذب خود می کند. مورد دیگر اینکه، کشور پرتغال عضو کنوانسیون ژنو است که به پناهندگی مربوط می‌شود.

شرایط پناهندگی در پرتغال

وظیفه و مسئول پرونده‌های پناهندگی و تعیین تکلیف و تصمیم گیری پناهجویان در کشور پرتغال، دولت جمهوری این کشور است. افراد متقاضی باید پس از ورود به کشور مورد بحث، طی مهلت 8 روزه ای، خود را به مقامات مسئول در امر پناهندگی معرفی کنند. سپس برای این افراد، درخواست پناهندگی صادر خواهد شد. این مورد که سند پناهندگی محسوب می‌شود، تنها به درخواست پناهندگی اشاره کرده و حق اقامت در نظر گرفته نمی‌شود. تاریخ اعتبار این برگه یا سند، 20 روز بوده و پس از اتمام این مدت، فسخ خواهد شد. بنابراین در این مدت باید پرونده پناهندگی شخص مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه به ایشان اعلام گردد. ضمن آن‌که در صورت عدم پذیرش، ممکن است شرایط سخت‌تری در انتظار پناهچو باشد.

انواع روش‌های پناهندگی در پرتغال

برای اخذ پناهندگی کشور پرتغال، روش‌های متعددی وجود دارد که عبارتند از:

• پناهندگی به شیوه اجتماعی: این روش به حقوق اجتماعی افراد مربوط شده و در تمامی مدت این امکان وجود خواهد داشت که به دلیل شرایط نامطلوب کشور محل زندگی، شخص جان خود را از دست بدهد.
• پناهندگی سیاسی: در این روش، به دلیل موارد سیاسی و مخالفت با دولت کشور خود که به امر تعقیب و گریز مربوط می‌شود، شخص به مورد پناهندگی روی می آورد. این روش نیز روشی محتمل است که اغلب اوقات با موفقیت همراه خواهد بود.
• پناهندگی به روش مذهبی: این مورد به افرادی مربوط می‌شود که در کشور خود در اقلیت مذهبی بوده و از حقوق اولیه خود محروم هستند یا همچنین مربوط به کسانی است که در کشور خود اجازه تغییر دین نخواهند داشت.
• پناهندگی جنسی: این مورد پناهندگی، مربوط به افرادی است که دارای برخی از تمایلات جنسی بوده که انجام آن‌ها در کشورشان جرم محسوب می‌شود. همچنین به افرادی که به سبب شرایط جنسی میانه یا دوگانه در کشور خود مورد آزار و محدودیت قرار گرفته اند و اجازه عمل تغییر جنسیت نیز به آن‌ها داده نمی‌شود.

پروسه و مراحل مهاجرت به پرتغال به شیوه پناهندگی

• شخص متقاضی باید پس از 8 روز که از ورودش به خاک پرتغال می گذرد، درخواست پناهندگی خود را به سازمان خدمات مرزی در بخش بیگانگان موسوم به SEF تقدیم کند.
• مهلت بررسی این درخواست، 20 روز است که در صورت عدم پذیرش آن، می توان مجدداً درخواست پناهندگی را برای کمیساریای ملی پناهندگان ارسال نمود. مهلت بررسی این مورد هم 48 ساعت است.
• اگر این درخواست پذیرفته نشود، شخص جهت اعتراض به دادگاه پرتغال، 8 روز فرصت دارد که اگر این مورد هم قبول نشود، وی باید کشور پرتغال را ترک کند.
• اما در صورت پذیرش و قبول هرکدام از درخواست ها، به متقاضی اجازه پناهندگی داده خواهد شد. این اجازه موقت، 2 ماهه بوده که احتمال تمدید آن تا 30 روز دیگر نیز وجود دارد. البته این پذیرش به معنای تائید نهایی درخواست پناهندگی نخواهد بود و در زمان اقامت موقت، این مورد دقیق‌تر بررسی شده تا رای نهایی اعلام شود.
• در طول مدت زمان بررسی درخواست پناهندگی، از شخص متقاضی عکس و اثر انگشت تهیه شده (که البته کودکان زیر 6 سال از این مورد معاف هستند) تا مشخص شود آیا پرتغال، اولین کشوری است که شخص متقاضی پناهندگی به آن وارد شده است یا خیر. این پروسه، به روند بررسی دابلین (Dublin Regulation) معروف است.
• اگر از شخص متقاضی، سابقه‌ای در کشور اروپایی دیگری ثبت شده و یا شخص سابقه درخواست پناهندگی در یک کشور اروپایی دیگر را داشته باشد، درخواست پناهندگی وی بررسی نشده و شخص به کشورش بازگردانده خواهد شد. حتی اگر یکی از اعضای خانواده وی در دیگر کشورهای اروپایی ساکن باشند، عدم پذیرش درخواست، رخ خواهد داد. بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده شما در کشور اروپایی دیگری ساکن است، فکر پناهندگی در پرتغال را از سر خود بیرون کنید.
• فرد متقاضی پناهندگی، باید در مصاحبه‌ای شرکت کرده و دلایل درخواست خود را عنوان نماید. وی می تواند طی مدت اقامت موقت خود، به دنبال شغل گشته و البته حقوق اجتماعی وی در این مدت برقرار است. برای اقامت هم، بخشی مانند کمپ در اختیار این فرد قرار می گیرد. شایان توجه است که کودکان، زنان و افراد سالمند یا آسیب دیده، تحت حمایت ویژه دولت پرتغال قرار خواهند گرفت.

مزایای دوره اقامت موقت پناهندگی در کشور پرتغال

• اشتغال:

شخص متقاضی پناهندگی می تواند در طول مدت اقامت موقت، به جستجوی شغل و کار مناسب پرداخته و با عقد قرارداد رسمی با کارفرما، از حقوق و مزایای مربوطه برخوردار شود. پس از این کار، رونوشتی از قرارداد وی باید برای سازمان نظارت بر توسعه کار ارسال گردد. ضمن اینکه کارفرما هم 15 روز زمان دارد تا شروع کار و مشخصات فردی نیروی خود را به سازمان مورداشاره اعلام نماید. با پیدا کردن شغل مناسب، فرد به دلیل هزینه‌های پایین زندگی در کشور پرتغال، می تواند به ارتقاء سطح زندگی خود پرداخته و مسکن مناسبی هم برای خود تهیه کند.

• شرکت در دوره‌های آموزشی:

افراد می توانند در دوره حضور در کمپ در دوره‌های آموزشی مانند دوره‌های زبان پرتغالی و دوره‌های آموزش قوانین مدنی این کشور شرکت کنند و با کسب اطلاعات بیشتر درباره پرتغال شانس خود را برای اقامت در این کشور بیشتر کنند.

• دریافت کمک‌های اضطراری:

پس از تائید درخواست پناهندگی، نام شخص متقاضی باید به شورای پناهندگان پرتغال (CPR) اعلام شده و در صورت تائید توسط این شورا، شخص پناهنده تا زمان پیدا کردن شغل، از مزایا و حمایت‌های بشر دوستانه این شورا، برخوردار می گردد.

بجز موارد نامبرده، مزایای زیر نیز جزو مزایای پناهندگی در پرتغال است:

• اخذ کارت کمک مالیاتی
• دریافت خوراک و محل اقامت در کمپ
• امکان مطالعه و ادامه تحصیل
• دریافت مشاوره‌های رایگان حقوقی

موارد ریسک پذیر و خطرات پناهندگی پرتغال

خطرات شیوه پناهندگی و مسیر آن در کشورهای مختلف، باتوجه به افراد سودجو، وعده‌های واهی افراد و حتی قاچاقچیان، برای افرادی که راه مهاجرت را انتخاب می کنند، ثابت شده است. در مورد کشور پرتغال، از آنجایی که پناهندگی شیوه‌ای غیرقانونی بوده و افراد از مسیرهای صعب العبور این کار را انجام می دهند، در برخی موارد مال و حتی جان خود را از دست می دهند. افرادی هم که این راه را طی می کنند، باید زندگی در شرایط سخت کمپ را هم تجربه کنند.

باید توجه داشت که خودکشی در افراد موجود در کمپ، امری است که به وفور اتفاق می افتد. ضمن اینکه با در نظر گرفتن افزایش نرخ بیکاری سال‌های اخیر در کشور پرتغال، این کشور پذیرفتن متقاضیان جدید پناهندگی را محدود و در برخی موارد حذف کرده است. از طرفی، اگر پناهجو به دلیل خطر جانی کشور خود را ترک کرده باشد، ولی درخواست پناهجویی ارائه نکند، به این شخص مهاجر غیرقانونی گفته می‌شود و نه تنها تحت حمایت هیچ سازمانی قرار نمی گیرد، بلکه به دلیل نقض قوانین بین المللی، بازداشت شده و به کشور خود بازگردانده خواهد شد.

باتوجه به شرایط حاکم بر امور پناهندگی کشور پرتغال و اشاره به سختی‌ها و خطرات، چه در مرحله مهاجرت به صورت پناهندگی و چه زندگی در کمپ و انتظار برای رای سازمان SEF، پیشنهاد می‌شود تا افراد متقاضی در صورت امکان از دیگر روش‌های مهاجرت استفاده کنند. مواردی مانند مهاجرت تحصیلی، کاری و ازدواج، به طور حتم روش هایی منطقی و معقول محسوب شده و شخص متقاضی درخصوص آسیب‌های اجتماعی، روانی و فرهنگی و اضطراب، از آسودگی خاطر بیشتری برخوردار خواهد شد. زیرا جدایی از کشور و بستگان از یک سو و بی ثباتی مالی از سوی دیگر، باعث می‌شود تا فرد نتواند درخصوص مسائل پیش رو و آینده خود، تمرکز داشته باشد. ضمن اینکه، تصمیم گیری در مورد هر آنچه که در آینده اتفاق می افتد، خارج از اختیار و اراده فرد خواهد بود.